Osoby uzależnione od alkoholu niekiedy z dnia na dzień, z różnych przyczyn, rozpoczynają abstynencję lub w znacznym stopniu obniżają ilość spożywanego alkoholu. Takie działanie często prowadzi do wystąpienia zespołu abstynencyjnego, objawiającego się szeregiem zaburzeń somatycznych i psychicznych, bardzo nieprzyjemnych dla chorego, a niekiedy zagrażających jego życiu.
Przebieg zespołu
U osób odstawiających alkohol przebieg zespołu absencyjnego może być bardzo różny. Pierwsze symptomy pojawiają się przeważnie w ciągu 24 do 48 godzin od przyjęcia ostatniej dawki alkoholu. Ze względu na rodzaj i intensywność objawów, jakie zostają rozpoznane u chorego, zespół abstynencyjny dzieli się na niepowikłany i powikłany. W przypadku tego pierwszego występują przynajmniej trzy z poniższych symptomów:
- wymioty i nudności,
- podwyższenie ciśnienia krwi,
- bóle i zawroty głowy,
- problemy ze snem (bezsenność, koszmary),
- drżenie rąk i/lub powiek,
- nadpobudliwość psychoruchowa,
- obniżenie nastroju.
Niepowikłana forma zespołu występuje przeważnie u osób będących w początkowych fazach alkoholizmu, wszystkie objawy ustępują przeważnie po upływie 2-3 dni.
Zespół abstynencyjny powikłany
W przypadku osób, które chronicznie nadużywały alkoholu, nie doprowadzając do wytrzeźwienia, zespół odstawienny może mieć znacznie poważniejsze, niebezpieczne dla życia objawy. Poza niektórymi symptomami typowymi dla przebiegu niepowikłanego, powikłana forma zespołu charakteryzuje się też wystąpieniem groźnych komplikacji, m.in. padaczki alkoholowej i delirium tremens.
Padaczka alkoholowa
W jej wyniku pojawiają się niespodziewane i niekontrolowane skurcze grup mięśni całego ciała, chory traci kontakt z otoczeniem. Podobnie jak w wyniku zwykłej padaczki, może też wystąpić niekontrolowane oddanie moczu i stolca. Silne drgawki mogą prowadzić do urazów głowy czy zachłyśnięcia się pokarmem. W przypadku przedłużającego się napadu do mózgu nie dociera odpowiednia ilość tlenu, co może prowadzić do niedotlenienia.
Delirium Tremens
Najpoważniejszym skutkiem nagłego odstawienia alkoholu może być majaczenie drżenne, które u ok. 4% chorych kończy się śmiercią. Majaczenie objawia się fizycznie oraz psychicznie, do 3 dni od przyjęcia ostatniej dawki alkoholu. Do fizycznych objawów należy drżenie ciała, podwyższenie temperatury, zaburzenie gospodarki elektrolitowej, które prowadzi do niewydolności krążenia, niekiedy skutkującej udarem mózgu czy zawałem serca. Pojawiają się również halucynacje wzrokowe, bardzo nieprzyjemne dla chorego, wywołujące ogromny niepokój i lęk. Dochodzi też do zupełnej utraty orientacji w czasie i miejscu, co jeszcze bardziej potęguje poczucie zagrożenia. W rezultacie chory może dopuścić się czynów zagrażających jego życiu i zdrowiu, dlatego czym prędzej należy udzielić mu pomocy specjalistycznej.
Leczenie – kiedy konieczne?
W zależności od tego, jaki przebieg miał zespół abstynencyjny u chorego, inne działania należy podjąć. W przypadku łagodnych objawów ważne będzie przede wszystkim nawadnianie organizmu i odpoczynek, w oczekiwaniu na całkowite ustąpienie symptomów. Jeżeli u chorego pojawił się epizod padaczki poalkoholowej, oprócz zabezpieczenia go przed urazem należy wezwać pogotowie. Z kolei w przypadku wystąpienia delirium tremens, konieczna będzie hospitalizacja, specjaliści muszą unormować bowiem pracę serca chorego, nawodnić go i uzupełnić elektrolity. Niezbędne jest też leczenie objawów psychicznych, często chory kierowany jest na oddział psychiatryczny na obserwację. Kiedy alkoholik całkowicie upora się już ze skutkami odstawienia, można zacząć szukać odpowiedniej terapii, aby pomóc mu wyjść z nałogu.